Sportif faaliyetler doğası gereği rekabet üzerine kuruludur. Spor kulüpleri ise içlerinde iyi sporcu yetiştirmek, bu sporculardan maksimum verim almaya odaklanarak takımlarında tutabilmek ve yeni sporcuları bünyelerine katabilmek noktasında birbirleriyle rekabet halindedirler. Bu rekabet ortamında, sporcularla spor kulüpleri arasında bağlayıcılık anlamında ve tabiki profesyonellik gereği sözleşme imzalanmaktadır. “Sporcu Sözleşmesi” olarak adlandırılan bu sözleşmelerin konusu; sporcunun belirli bir ücret karşılığında kulübü adına spor faaliyetini gerçekleştirmeyi taahhüt etmesi, gücünü ve mesaisini bu amaç uğruna harcama borcu altına girmesi, kulübün de sporcuya ücret ödeme borcunu üstlenmesidir.
Nitekim her sözleşmede olduğu gibi sporcu sözleşmesi olarak adlandırdığımız bu sözleşmelerin belli başlı unsurları vardır. Bu unsurlar; işin görülmesi, edimin şahsiliği, süreklilik, ücret, bağımlılık ve sporcunun sorumluluğunun edimin sonucuna bağlı değil de edim fiiline bağlı olmasıdır. Son unsur oldukça önemli olup sporcu sözleşmelerini diğer sözleşmelerden ayıran bir nitelik taşımaktadır. Bu unsurlar göz önüne alındığında sporcu sözleşmeleri, belirli süreli hizmet sözleşmesidir demek yanlış olmaz.
Sporcu ile spor kulüpleri arasında imzalanan bu sözleşmelerin ismi sözleşme konusu spor dalına göre farklılık göstermektedir. Örneğin ülkemizde bir tek futbol, profesyonel spor dalı olarak kabul edildiğinden futbol içerisinde imzalanan bu sözleşmelere “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi” denir. Bununla birlikte diğer spor dallarına ait sözleşmeler “Tek Tip Sözleşme” olarak kabul edilip bu sözleşmeler ilgili federasyonlarca hazırlanan standart sözleşme niteliği taşımaktadır. Bu sebeple ülkemizde futbol gibi diğer spor dallarını da “Profesyonel” niteliğe çıkarıp bu spor dalları içerisinde yapılan sözleşmeleri de özel niteliğe büründürmemiz gerekmektedir.
Sporcu transfer sözleşmesi tanımlanırken Türk hukuk düzeninde profesyonel spor dalı olarak tanımlanan tek alan futbol ön plana çıkmış ve Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı (“PFSTT”) üzerinden profesyonel futbolcuların transfer sözleşmesi tanımlanmıştır. Bu tanıma göre profesyonel futbolcu transfer sözleşmesi, konusu profesyonel bir futbolcunun mevcut kulübünden başka bir kulübe transferi (geçiş) olan, transferi gerçekleştirmek için yeni kulübün mevcut kulübe birtakım menfaatler sağlamayı üstlendiği, bu menfaatlere karşılık mevcut kulübünün futbolcuyu transfer için serbest bırakmayı yani hali hazırda devam etmekte olan profesyonel futbolcu sözleşmesi imzalamayı taahhüt ettiği sözleşmedir.
Bu tanıma göre sporcu transfer sözleşmesinin 3 taraflı bir sözleşme olduğunu söylemek mümkündür. Sözleşmenin tarafları; Sporcu, sporcusu transfer edilmek istenen mevcut kulüp ve sporcuyu transfer etmek isteyen diğer kulüptür.
Sporcular, amatör ve profesyonel sporcu olarak iki gruba ayrılmaktadır. Amatörlük, bir işin para için değil, sırf o işi yapmaktan zevk duyulduğu için icra edilmesi olarak adlandırılmaktadır. PFSTT 3. maddesinde profesyonel futbolcu tanımı şu şekilde yapılmıştır: “Bir kulüple yazılı sözleşme yapmış olan ve kendisine futbol faaliyetleri kapsamında yaptığı harcamalardan daha fazla miktarda ödeme yapılan futbolcudur.” Madde 4’e göre ise “Madde 3’te belirtilen tanımın dışında kalan tüm futbolcular amatör futbolcu olarak kabul edilirler. Bir maç ile ilgili gerçekleşen ulaşım, konaklama, malzeme, sigorta, beslenme ve antrenman giderlerinin karşılanması futbolcunun amatör statüsünü bozmaz. Profesyonel takımlar, resmi lig ve kupa müsabakalarında amatör futbolcu oynatamazlar.”
Spor kulüpleri, Dernekler Kanunu’na göre kurulan ve dernekler statüsünde olan özel hukuk tüzel kişileridir. Bir spor kulübünün ilgili spor dalında müsabakalara çıkabilmesi için kulübün Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesindeki Spor Genel Müdürlüğü tarafından tescil edilmesi gerekmektedir. Bu tescil aynı zamanda spor kulübünün sporculara lisans verebilmesini de sağlar.
Mevcut kulüp ile sporcu arasındaki ilişki bir hizmet sözleşmesi niteliği taşımaktadır. Transferin gerçekleştirilebilmesi için mevcut kulüp ile sporcunun aralarındaki sözleşmeyi sona erdirme iradelerini ortaya koymaları gerekmektedir.
Sporcu ile sporcuyu transfer eden yeni kulüp arasındaki ilişki, sporcunun önceki kulübüyle olan sözleşmesinin sona erip serbest kalması üzerine, yeni kulüple birbirlerine tekrar bir sporcu sözleşmesi yapmayı taahhüt etmiş olmasından gelir.
Kulüpler arasındaki ilişki, serbest bırakma ve karşılığında belli bir menfaat sağlama unsurları taşıdığından ve bu unsurlar kanunda düzenlenmiş bir sözleşme çeşidine ait unsurlar olmadığından sporcu transfer sözleşmelerini kendisine özgü yapısı olan (Sui Generis) sözleşme olduğu söylenebilir.
Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferi Talimatının 19/2 maddesi gereği, sözleşme en fazla 5 yıl için yapılabilir. 18 yaşından küçükler için bu süre 3 yılla sınırlandırılmıştır. Ve her hâlükârda sözleşmenin bitim süresi 31 Mayıs olmak zorundadır. Nitekim Türkiye’de profesyonel anlamda normal liglerin bitiş tarihi Mayıs ayıdır. Bitiş süresi gelmesine rağmen resmi müsabakalar devam ediyorsa, sözleşmenin süresi resmi müsabakaların bitişine kadar uzar.
