İDDİANAMENİN İADESİ

İhbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenen cumhuriyet savcısına kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere işin gerçeğini araştırmaya başlaması görevini yükleyen kanun, cumhuriyet savcısının yaptığı araştırmalarla suçun işlendiği hususu bakımından yeterli şüpheye ulaşması halinde kamu davası açacağını düzenlemektedir. Cumhuriyet savcısı, kamu davası açma girişimini iddianame düzenleyerek yerine getirecektir.

Cumhuriyet savcısının görevli ve yetkili mahkemeye düzenlediği iddianame üzerine mahkeme; iddianameyi belirli noktalardan inceleyerek bir karar verir. Mahkeme iddianamenin;

• Kanunun 170. Maddesinde sayılan şartları taşımadığını,
• Suçun sübutuna doğrudan etki edecek bir delil toplanmadan düzenlendiğini,
• Ön ödemeye veya uzlaştırmaya ya da seri muhakeme usulüne tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde ön ödeme veya uzlaştırma ya da seri muhakeme usulü uygulanmaksızın düzenlendiğini,

Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne veya talebe bağlı olan suçlarda izin alınmaksızın veya talep olmaksızın düzenlendiğini tespit ettiği taktirde iddianamenin Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verir. Fakat burada özellikle belirtilmesi gerekir ki; Kanun 174. Maddenin 3. Fıkrasındaki hükmü ile aynı maddenin 1. Fıkrasına atıf yapmış ve iddianamenin ve soruşturma evrakının verildiği günden itibaren 15 gün içinde iade edilmeyen iddianamenin kabul edilmiş sayılacağını hükme bağlamıştır. Yine Kanun 174. Maddesinde suçun hukuki nitelendirmesi sebebiyle iddianamenin iade edilemeyeceğini düzenlemiştir. Böylelikle soruşturma dosyasına konu eylemin, kanundaki hangi suçu oluşturduğunun cumhuriyet savcısınca farklı, mahkemece farklı değerlendirilmesinin bir iade sebebi oluşturmayacağı görülmektedir.

Mahkemenin verdiği iddianamenin iadesi kararı üzerine cumhuriyet savcısı, kararda işaret edilen noksanlıkları tamamlamak suretiyle yeniden bir iddianame düzenleme sürecine başlar. Burada cumhuriyet savcısının yeniden iddianame düzenlemesinin önüne bir sebep geçebilir ki o da kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilecek durumlardır.

Unutmadan söylemek gerekir ki; mahkemenin iade kararına karşı cumhuriyet savcısı itiraz yoluna da gidebilir. Hakim kararları ile kanunun gösterdiği hallerde mahkeme kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebileceğini düzenleyen CMK 267 vd. hükümleri gereğince cumhuriyet savcısı, iddianamenin iadesi kararını öğrendiği günden itibaren 7 gün içinde ilgili mahkemeye başvurarak bu itiraz yolunu kullanabilecektir.